Uyarı: Görüntülemekte olduÄŸunuz Kanun, TBMM Genel Kurulunda kabul edildiÄŸi halidir. Varsa daha sonra yapılan deÄŸiÅŸiklikleri içermemektedir.

 

TÜRKÄ°YE BÜYÜK MÄ°LLET MECLÄ°SÄ°

KANUN

 

BÜYÜKÅžEHÄ°R BELEDÄ°YESÄ° KANUNU

 

Kanun No. 5216

Kabul Tarihi : 10.7.2004

 

BÄ°RÄ°NCÄ° BÖLÜM

Amaç, Kapsam ve Tanımlar

Amaç

MADDE 1.- Bu Kanunun amacı, büyükÅŸehir belediyesi yönetiminin hukukî statüsünü düzenlemek, hizmetlerin plânlı, programlı, etkin, verimli ve uyum içinde yürütülmesini saÄŸlamaktır.

Kapsam

MADDE 2.- Bu Kanun, büyükÅŸehir belediyesiyle büyükÅŸehir sınırları içindeki belediyeleri kapsar.

Tanımlar

MADDE 3.- Bu Kanunun uygulanmasında;

a) BüyükÅŸehir belediyesi: En az üç ilçe veya ilk kademe belediyesini kapsayan, bu belediyeler arasında koordinasyonu saÄŸlayan; kanunlarla verilen görev ve  sorumlulukları yerine getiren, yetkileri kullanan; idarî ve malî özerkliÄŸe sahip ve karar organı seçmenler tarafından seçilerek oluÅŸturulan kamu tüzel kiÅŸisini,

b) BüyükÅŸehir belediyesinin organları: BüyükÅŸehir belediye meclisi, büyükÅŸehir belediye encümeni ve büyükÅŸehir belediye baÅŸkanını,

c)  Ä°lçe belediyesi: BüyükÅŸehir belediyesi sınırları içinde kalan ilçe belediyesini,

d) Ä°lk kademe belediyesi: BüyükÅŸehir belediye sınırları içinde ilçe kurulmaksızın oluÅŸturulan ve büyükÅŸehir ilçe belediyeleriyle aynı yetki, imtiyaz ve sorumluluklara sahip belediyeyi,

Ä°fade eder.

Ä°KÄ°NCÄ° BÖLÜM

BüyükÅŸehir Belediyesinin KuruluÅŸu ve

Sınırları

KuruluÅŸ

MADDE 4.- Belediye sınırları içindeki ve bu sınırlara en fazla 10.000 metre uzaklıktaki yerleÅŸim birimlerinin son nüfus sayımına göre toplam nüfusu 750.000'den fazla olan il  belediyeleri, fizikî yerleÅŸim durumları ve ekonomik geliÅŸmiÅŸlik düzeyleri de dikkate alınarak, kanunla büyükÅŸehir belediyesine dönüÅŸtürülebilir.

BüyükÅŸehir belediyesinin sınırları

MADDE 5.- BüyükÅŸehir belediyelerinin sınırları, adını aldıkları büyükÅŸehirlerin belediye sınırlarıdır.

Ä°lçe belediyelerinin sınırları, bu ilçelerin, büyükÅŸehir belediyesi içinde kalan kısımlarının sınırlarıdır.

Ä°lk kademe belediyelerinin, büyükÅŸehir belediye sınırları dışında belediye sınırı olamaz.

BüyükÅŸehir belediyesine katılma

MADDE 6.- BüyükÅŸehir belediyesinin sınırları çevresinde ve aynı il sınırları içinde bulunan belediye ve köylerin, büyükÅŸehir belediyesine katılması konusunda Belediye Kanunu hükümleri uygulanır. Bu durumda katılma kararı, ilgili ilçe veya ilk kademe belediye meclisinin talebi üzerine, büyükÅŸehir belediye meclisi tarafından alınır.

Ä°mar düzeni ve temel alt yapı hizmetlerinin zorunlu kıldığı durumlarda, birinci fıkrada belirtilen belediye ve köyler, büyükÅŸehir belediye meclisinin kararı ve Ä°çiÅŸleri Bakanlığının önerisi üzerine Bakanlar Kurulu kararı ile büyükÅŸehir belediyesi sınırları içine alınabilir.

BüyükÅŸehir belediyesi sınırları içine katılan ilçe belediyeleri ile nüfusu 50.000 ve üzerinde olan belediyeler, büyükÅŸehir ilçe veya ilk kademe belediyesine dönüÅŸür. DiÄŸer belediyeler ile köylerin tüzel kiÅŸiliÄŸi kalkar. Tüzel kiÅŸiliÄŸi kalkan belediyelerin katılacağı ve köylerin mahalle olarak baÄŸlanacağı belediyeler, Bakanlar Kurulu kararında belirtilir.

Ä°lçe ve ilk kademe belediyesi olarak büyükÅŸehir belediye sınırları içine katılan belediyeler, büyükÅŸehir belediye meclisinde seçiliÅŸ sıralarına göre tespit edilecek ilçeler beÅŸte bir, ilk kademeler onda bir oranında meclis üyesi ile temsil edilirler. Tama ulaÅŸmayan kesirler dikkate alınmaz. Bu durum ilk mahallî idareler genel seçimine kadar geçerlidir. Bu belediyelerin baÅŸkanları hakkında 12 nci maddenin ikinci fıkrası hükümleri uygulanır.

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

BüyükÅŸehir Belediyesinin Görev, Yetki ve Sorumlulukları

BüyükÅŸehir, ilçe ve ilk kademe belediyelerinin görev ve sorumlulukları

MADDE 7.- BüyükÅŸehir belediyesinin görev, yetki ve sorumlulukları ÅŸunlardır:

a) Ä°lçe ve ilk kademe belediyelerinin görüÅŸlerini alarak büyükÅŸehir belediyesinin stratejik plânını, yıllık hedeflerini, yatırım programlarını ve bunlara uygun olarak bütçesini hazırlamak.

b) Çevre düzeni plânına uygun olmak kaydıyla, büyükÅŸehir belediye ve mücavir alan sınırları içinde 1/5.000 ile 1/25.000 arasındaki her ölçekte nazım imar plânını yapmak, yaptırmak ve onaylayarak uygulamak; büyükÅŸehir içindeki belediyelerin nazım plâna uygun olarak hazırlayacakları uygulama imar plânlarını, bu plânlarda yapılacak deÄŸiÅŸiklikleri, parselasyon plânlarını ve imar ıslah plânlarını aynen veya deÄŸiÅŸtirerek onaylamak ve uygulanmasını denetlemek; nazım imar plânının yürürlüÄŸe girdiÄŸi tarihten itibaren bir yıl içinde uygulama imar plânlarını ve parselasyon plânlarını yapmayan ilçe ve ilk kademe belediyelerinin uygulama imar plânlarını ve parselasyon plânlarını yapmak veya yaptırmak.

c) Kanunlarla büyükÅŸehir belediyesine verilmiÅŸ görev ve hizmetlerin gerektirdiÄŸi proje, yapım, bakım ve onarım iÅŸleriyle ilgili her ölçekteki imar plânlarını, parselasyon plânlarını ve her türlü imar uygulamasını yapmak ve ruhsatlandırmak, 20.7.1966 tarihli ve 775 sayılı Gecekondu Kanununda belediyelere verilen yetkileri kullanmak.

d) BüyükÅŸehir belediyesi tarafından yapılan veya iÅŸletilen alanlardaki iÅŸyerlerine büyükÅŸehir belediyesinin sorumluluÄŸunda bulunan alanlarda iÅŸletilecek yerlere ruhsat vermek ve denetlemek.

e) Belediye Kanununun 68 ve 72 nci maddelerindeki yetkileri kullanmak.

f) BüyükÅŸehir ulaşım ana plânını yapmak veya yaptırmak ve uygulamak; ulaşım ve toplu taşıma hizmetlerini plânlamak ve koordinasyonu saÄŸlamak; kara, deniz, su ve demiryolu üzerinde iÅŸletilen her türlü servis ve toplu taşıma araçları ile taksi sayılarını, bilet ücret ve tarifelerini, zaman ve güzergâhlarını belirlemek; durak yerleri ile karayolu, yol, cadde, sokak, meydan ve benzeri yerler üzerinde araç park yerlerini tespit etmek ve iÅŸletmek, iÅŸlettirmek veya kiraya vermek; kanunların belediyelere verdiÄŸi trafik düzenlemesinin gerektirdiÄŸi bütün iÅŸleri yürütmek.

g) BüyükÅŸehir belediyesinin yetki alanındaki meydan, bulvar, cadde ve ana yolları yapmak, yaptırmak, bakım ve onarımını saÄŸlamak, kentsel tasarım projelerine uygun olarak bu yerlere cephesi bulunan yapılara iliÅŸkin yükümlülükler koymak;  ilân ve reklam asılacak yerleri ve bunların ÅŸekil ve ebadını belirlemek; meydan, bulvar, cadde, yol ve sokak ad ve numaraları ile bunlar üzerindeki binalara numara verilmesi iÅŸlerini gerçekleÅŸtirmek.

h) CoÄŸrafî ve kent bilgi sistemlerini kurmak.

i) Sürdürülebilir kalkınma ilkesine uygun olarak çevrenin, tarım alanlarının ve su havzalarının korunmasını saÄŸlamak; aÄŸaçlandırma yapmak; hafriyat toprağı, moloz, kum ve çakıl depolama alanlarını, odun ve kömür satış ve depolama sahalarını belirlemek, bunların taşınmasında çevre kirliliÄŸine meydan vermeyecek tedbirler almak; büyükÅŸehir katı atık yönetim plânını yapmak, yaptırmak; katı atıkların kaynakta toplanması ve aktarma istasyonuna kadar taşınması hariç katı atıkların ve hafriyatın yeniden deÄŸerlendirilmesi, depolanması ve bertaraf edilmesine iliÅŸkin hizmetleri yerine getirmek, bu amaçla tesisler kurmak, kurdurmak, iÅŸletmek veya iÅŸlettirmek; sanayi ve tıbbî atıklara iliÅŸkin hizmetleri yürütmek, bunun için gerekli tesisleri kurmak, kurdurmak, iÅŸletmek veya iÅŸlettirmek; deniz araçlarının atıklarını toplamak, toplatmak, arıtmak ve bununla ilgili gerekli düzenlemeleri yapmak.

j) Gıda ile ilgili olanlar dâhil birinci sınıf gayrisıhhî müesseseleri ruhsatlandırmak ve denetlemek, yiyecek ve içecek maddelerinin tahlillerini yapmak üzere laboratuvarlar kurmak ve iÅŸletmek.

k) BüyükÅŸehir belediyesinin yetkili olduÄŸu veya iÅŸlettiÄŸi alanlarda zabıta hizmetlerini yerine getirmek.

l) Yolcu ve yük terminalleri, kapalı ve açık otoparklar yapmak, yaptırmak, iÅŸletmek, iÅŸlettirmek veya ruhsat vermek. 

m) BüyükÅŸehirin bütünlüÄŸüne hizmet eden sosyal donatılar, bölge parkları, hayvanat bahçeleri, hayvan barınakları, kütüphane, müze, spor, dinlence, eÄŸlence ve benzeri yerleri yapmak, yaptırmak, iÅŸletmek veya iÅŸlettirmek; gerektiÄŸinde amatör spor kulüplerine malzeme vermek ve gerekli desteÄŸi saÄŸlamak, amatör takımlar arasında spor müsabakaları düzenlemek, yurt içi ve yurt dışı müsabakalarda üstün baÅŸarı gösteren veya derece alan sporculara belediye meclis kararıyla ödül vermek.

n) GerektiÄŸinde saÄŸlık, eÄŸitim ve kültür hizmetleri için bina ve tesisler yapmak, kamu kurum ve kuruluÅŸlarına ait bu hizmetlerle ilgili bina ve tesislerin her türlü bakımını, onarımını yapmak ve gerekli malzeme desteÄŸini saÄŸlamak.

o) Kültür ve tabiat varlıkları ile tarihî dokunun ve kent tarihi bakımından önem taşıyan mekânların ve iÅŸlevlerinin korunmasını saÄŸlamak, bu amaçla bakım ve onarımını yapmak, korunması mümkün olmayanları aslına uygun olarak yeniden inÅŸa etmek.

p) BüyükÅŸehir içindeki toplu taşıma hizmetlerini yürütmek ve bu amaçla gerekli tesisleri kurmak, kurdurmak, iÅŸletmek veya iÅŸlettirmek, büyükÅŸehir sınırları içindeki kara ve denizde taksi ve servis araçları dahil toplu taşıma araçlarına ruhsat vermek.

r) Su ve kanalizasyon hizmetlerini yürütmek, bunun için gerekli baraj ve diÄŸer tesisleri kurmak, kurdurmak ve iÅŸletmek; derelerin ıslahını yapmak; kaynak suyu veya arıtma sonunda üretilen suları pazarlamak.

s) Mezarlık alanlarını tespit etmek, mezarlıklar tesis etmek, iÅŸletmek, iÅŸlettirmek, defin ile ilgili hizmetleri yürütmek.

t) Her çeÅŸit toptancı hallerini ve mezbahaları yapmak, yaptırmak, iÅŸletmek veya iÅŸlettirmek, imar plânında gösterilen yerlerde yapılacak olan özel hal ve mezbahaları ruhsatlandırmak ve denetlemek.

u) Ä°l düzeyinde yapılan plânlara uygun olarak, doÄŸal afetlerle ilgili plânlamaları ve diÄŸer hazırlıkları büyükÅŸehir ölçeÄŸinde yapmak; gerektiÄŸinde diÄŸer afet bölgelerine araç, gereç ve malzeme desteÄŸi vermek; itfaiye ve acil yardım hizmetlerini yürütmek; patlayıcı ve yanıcı madde üretim ve depolama yerlerini tespit etmek, konut, iÅŸyeri, eÄŸlence yeri, fabrika ve sanayi kuruluÅŸları  ile kamu kuruluÅŸlarını yangına ve diÄŸer afetlere karşı alınacak önlemler yönünden denetlemek, bu konuda mevzuatın gerektirdiÄŸi izin ve ruhsatları vermek.

v) SaÄŸlık merkezleri, hastaneler, gezici saÄŸlık üniteleri ile yetiÅŸkinler, yaÅŸlılar, engelliler, kadınlar, gençler ve çocuklara yönelik her türlü sosyal ve kültürel hizmetleri yürütmek, geliÅŸtirmek ve bu amaçla sosyal tesisler kurmak, meslek ve beceri kazandırma kursları açmak, iÅŸletmek veya iÅŸlettirmek, bu hizmetleri yürütürken üniversiteler, yüksek okullar, meslek liseleri, kamu kuruluÅŸları ve sivil toplum örgütleri ile iÅŸbirliÄŸi yapmak.

y) Merkezî ısıtma sistemleri kurmak, kurdurmak, iÅŸletmek veya iÅŸlettirmek.

z) Afet riski taşıyan veya can ve mal güvenliÄŸi açısından tehlike oluÅŸturan binaları insandan tahliye etmek ve yıkmak.  

BüyükÅŸehir belediyeleri birinci fıkranın (c) bendinde belirtilen yetkilerini, imar plânlarına uygun olarak kullanmak ve ilgili belediyeye bildirmek zorundadır. BüyükÅŸehir belediyeleri bu görevlerden uygun gördüklerini belediye meclisi kararı ile ilçe ve ilk kademe belediyelerine devredebilir, birlikte yapabilirler.

Ä°lçe ve ilk kademe belediyelerinin görev ve yetkileri ÅŸunlardır:

a) Kanunlarla münhasıran büyükÅŸehir belediyesine verilen görevler ile birinci fıkrada sayılanlar dışında kalan  görevleri yapmak ve yetkileri kullanmak.

b) BüyükÅŸehir katı atık yönetim plânına uygun olarak, katı atıkları toplamak ve aktarma istasyonuna taşımak.

c) Sıhhî iÅŸyerlerini, 2 nci ve 3 üncü sınıf gayrisıhhî müesseseleri, umuma açık istirahat ve eÄŸlence yerlerini ruhsatlandırmak ve denetlemek.

d) Birinci fıkrada belirtilen hizmetlerden; otopark, spor, dinlenme ve eÄŸlence yerleri ile parkları yapmak; yaÅŸlılar, özürlüler, kadınlar, gençler ve çocuklara yönelik sosyal ve kültürel hizmetler sunmak; mesleki eÄŸitim ve beceri kursları açmak; saÄŸlık, eÄŸitim, kültür tesis ve binalarının yapım, bakım ve onarımı ile kültür ve tabiat varlıkları ve tarihî dokuyu korumak; kent tarihi bakımından önem taşıyan mekânların ve iÅŸlevlerinin geliÅŸtirilmesine iliÅŸkin hizmetler yapmak.

e) Defin ile ilgili hizmetleri yürütmek.

4562 sayılı Organize Sanayi Bölgeleri Kanunu ile Sanayi ve Ticaret Bakanlığına ve organize sanayi bölgelerine tanınan yetki ve sorumluluklar bu Kanun kapsamı dışındadır.

Alt yapı hizmetleri

MADDE 8.- BüyükÅŸehir içindeki alt yapı hizmetlerinin koordinasyon içinde yürütülmesi amacıyla büyükÅŸehir belediye baÅŸkanı ya da görevlendirdiÄŸi kiÅŸinin baÅŸkanlığında, yönetmelikle belirlenecek kamu kurum ve kuruluÅŸları ile özel kuruluÅŸların temsilcilerinin katılacağı alt yapı koordinasyon merkezi kurulur. BüyükÅŸehir ilçe ve ilk kademe belediye baÅŸkanları kendi belediyesini ilgilendiren konuların görüÅŸülmesinde koordinasyon merkezlerine üye olarak katılırlar. Alt yapı koordinasyon merkezi toplantılarına ayrıca gündemdeki  konularla ilgili kamu kurumu niteliÄŸindeki meslek kuruluÅŸlarının (oda üst kuruluÅŸu bulunan yerlerde üst kuruluÅŸun) temsilcileri de davet edilerek görüÅŸleri alınır.

Alt yapı koordinasyon merkezi, kamu kurum ve kuruluÅŸları ile özel kuruluÅŸlar tarafından büyükÅŸehir içinde yapılacak alt yapı yatırımları için kalkınma plânı ve yıllık programlara uygun olarak yapılacak taslak programları birleÅŸtirerek kesin program hâline getirir. Bu amaçla, kamu kurum ve kuruluÅŸları ile özel kuruluÅŸlar alt yapı koordinasyon merkezinin isteyeceÄŸi coÄŸrafî bilgi sistemleri dâhil her türlü bilgi ve belgeyi vermek zorundadırlar. Kesin programlarda birden fazla kamu kurum ve kuruluÅŸu tarafından aynı anda yapılması gerekenler ortak programa alınır. Ortak programa alınan alt yapı hizmetleri için belediye ve diÄŸer bütün kamu kurum ve kuruluÅŸlarının bütçelerine konulan ödenekler, alt yapı koordinasyon merkezi bünyesinde oluÅŸturulacak alt yapı yatırım hesabına aktarılır. 

Ortak programa alınan hizmetler için kamu kurum ve kuruluÅŸ bütçelerinde yeterli ödeneÄŸin bulunmadığının bildirilmesi durumunda, büyükÅŸehir belediyesi veya ilgisine göre baÄŸlı kuruluÅŸ bütçelerinden bu hizmetler için kaynak ayrılabilir. Kamu kurum ve kuruluÅŸları alt yapı ortak yatırım hizmetleri için harcanan miktarda ödeneÄŸi, yeniden deÄŸerleme oranını da dikkate alarak ertesi yıl bütçesinde ayırır. Ayrılan bu ödenek belediye veya ilgili baÄŸlı kuruluÅŸunun hesabına aktarılır. Bu bedel ödenmeden ilgili kamu kurum veya kuruluÅŸu, büyükÅŸehir belediyesi sınırlarında yeni bir yatırım yapamaz.

Ortak programa alınmayan yatırımlar için bakanlıklar, ilgili belediye ve diÄŸer kamu kurum ve kuruluÅŸları alt yapı koordinasyon merkezi tarafından belirlenen programa göre harcamalarını kendi bütçelerinden yaparlar.

Koordinasyon merkezleri tarafından alınan ortak yatırım ve toplu taşımayla ilgili kararlar, belediye ve bütün kamu kurum ve kuruluÅŸlarıyla ilgililer için baÄŸlayıcıdır.

Alt yapı koordinasyon merkezinin çalışma esas ve usulleri ile bu kurullara katılacak kamu kurum ve kuruluÅŸ temsilcileri, Ä°çiÅŸleri Bakanlığı tarafından çıkarılacak yönetmelikle belirlenir. Ä°çiÅŸleri Bakanlığı, çıkarılacak bu yönetmeliÄŸin, alt yapı yatırım hesabının kullanılması ve ödenek tahsisi ve aktarmasına iliÅŸkin kısımları hakkında, Maliye Bakanlığı ve Devlet Plânlama TeÅŸkilâtı MüsteÅŸarlığının görüÅŸünü alır.

Ulaşım hizmetleri

MADDE 9.- BüyükÅŸehir içindeki kara, deniz, su, göl ve demiryolu üzerinde her türlü taşımacılık hizmetlerinin koordinasyon içinde yürütülmesi amacıyla, büyükÅŸehir belediye baÅŸkanı ya da görevlendirdiÄŸi kiÅŸinin baÅŸkanlığında, yönetmelikle belirlenecek kamu kurum ve kuruluÅŸ temsilcilerinin katılacağı ulaşım koordinasyon merkezi kurulur. BüyükÅŸehir ilçe ve ilk kademe belediye baÅŸkanları kendi belediyesini ilgilendiren konuların görüÅŸülmesinde koordinasyon merkezlerine üye olarak katılırlar. Ulaşım koordinasyon merkezi toplantılarına ayrıca gündemdeki konularla ilgili kamu kurumu niteliÄŸindeki meslek kuruluÅŸlarının (oda üst kuruluÅŸu bulunan yerlerde üst kuruluÅŸun) temsilcileri de davet edilerek görüÅŸleri alınır.

Bu Kanun ile büyükÅŸehir belediyesine verilen trafik hizmetlerini plânlama, koordinasyon ve güzergâh belirlemesi ile taksi, dolmuÅŸ ve servis araçlarının durak ve araç park yerleri ile sayısının tespitine iliÅŸkin yetkiler ile büyükÅŸehir sınırları dahilinde il trafik komisyonunun yetkileri ulaşım koordinasyon merkezi tarafından kullanılır.

Ulaşım koordinasyon merkezi kararları, büyükÅŸehir belediye baÅŸkanının onayı ile yürürlüÄŸe girer.

Ulaşım koordinasyon merkezi tarafından toplu taşıma ile ilgili alınan kararlar, belediyeler ve bütün kamu kurum ve kuruluÅŸlarıyla ilgililer için baÄŸlayıcıdır.

Koordinasyon merkezinin çalışma esas ve usulleri ile bu kurullara katılacak kamu kurum ve kuruluÅŸ temsilcileri, Ä°çiÅŸleri Bakanlığı tarafından çıkarılacak yönetmelikle belirlenir.

BüyükÅŸehir belediyelerine bu Kanun ile verilen görev ve yetkilerin uygulanmasında, 13.10.1983 tarihli ve 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanununun bu Kanuna aykırı hükümleri uygulanmaz.

BüyükÅŸehir belediyesinin yetkileri ve imtiyazları

MADDE 10.- BüyükÅŸehir, ilçe ve ilk kademe belediyeleri; görevli oldukları konularda bu Kanunla birlikte Belediye Kanunu ve diÄŸer mevzuat hükümleri ile ilgisine göre belediyelere tanınan yetki, imtiyaz ve muafiyetlere sahiptir.

BüyükÅŸehir belediyesinin imar denetim yetkisi

MADDE 11.- BüyükÅŸehir belediyesi, ilçe ve ilk kademe belediyelerinin imar uygulamalarını denetlemeye yetkilidir. Denetim yetkisi, konu ile ilgili her türlü bilgi ve belgeyi istemeyi, incelemeyi ve gerektiÄŸinde bunların örneklerini almayı içerir. Bu amaçla istenecek her türlü bilgi ve belgeler en geç onbeÅŸ gün içinde verilir. Ä°mar uygulamalarının denetiminde kamu kurum ve kuruluÅŸlarından, üniversiteler ve kamu kurumu niteliÄŸindeki meslek kuruluÅŸlarından yararlanılabilir.

Denetim sonucunda belirlenen eksiklik ve aykırılıkların giderilmesi için ilgili belediyeye üç ayı geçmemek üzere süre verilir. Bu süre içinde eksiklik ve aykırılıklar giderilmediÄŸi takdirde, büyükÅŸehir belediyesi eksiklik ve aykırılıkları gidermeye yetkilidir.

BüyükÅŸehir belediyesi tarafından belirlenen ruhsatsız veya ruhsat ve eklerine aykırı yapılar, gerekli iÅŸlem yapılmak üzere ilgili belediyeye bildirilir. Belirlenen imara aykırı uygulama, ilgili belediye tarafından üç ay içinde giderilmediÄŸi takdirde, büyükÅŸehir belediyesi 3.5.1985 tarihli ve 3194 sayılı Ä°mar Kanununun 32 ve 42 nci maddelerinde belirtilen yetkilerini  kullanma hakkını haizdir. Ancak 3194 sayılı Kanunun 42 nci madde kapsamındaki konulardan dolayı iki kez ceza verilemez.

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM

BüyükÅŸehir Belediyesinin Organları

BüyükÅŸehir belediye meclisi

MADDE 12.- BüyükÅŸehir belediye meclisi, büyükÅŸehir belediyesinin karar organıdır ve ilgili kanunda gösterilen esas ve usullere göre seçilen üyelerden oluÅŸur.

BüyükÅŸehir belediye baÅŸkanı büyükÅŸehir belediye meclisinin baÅŸkanı olup,  büyükÅŸehir içindeki diÄŸer belediyelerin baÅŸkanları, büyükÅŸehir belediye meclisinin doÄŸal üyesidir.

BüyükÅŸehir ilçe ve ilk kademe belediye meclisleri ile bunların çalışma usul ve esaslarına iliÅŸkin diÄŸer hususlarda Belediye Kanunu hükümleri uygulanır.

Meclis toplantısı

MADDE 13.- BüyükÅŸehir belediye meclisi, her ayın ikinci haftası önceden meclis tarafından belirlenen günde mutat toplantı yerinde toplanır. Kasım ayı toplantısı dönem başı toplantısıdır.

Bütçe görüÅŸmesine rastlayan toplantı süresi en çok yirmi, diÄŸer toplantıların süresi en çok beÅŸ gündür.

Mutat toplantı yeri dışında toplanılmasının zorunlu olduÄŸu durumda üyelere önceden bilgi vermek kaydıyla belediye hudutları dahilinde meclis baÅŸkanının belirlediÄŸi yerde toplantı yapılır. Ayrıca, toplantının yeri ve zamanı mutat usullerle belde halkına duyurulur.

Meclis kararlarının kesinleşmesi

MADDE 14.- BüyükÅŸehir belediye baÅŸkanı, hukuka aykırı gördüÄŸü belediye meclisi kararlarını, yedi gün içinde gerekçesini de belirterek yeniden görüÅŸülmek üzere belediye meclisine iade edebilir.

Yeniden görüÅŸülmesi istenilmeyen kararlar ile yeniden görüÅŸülmesi istenip de büyükÅŸehir belediye meclisi üye tam sayısının salt çoÄŸunluÄŸuyla ısrar edilen kararlar kesinleÅŸir.

BüyükÅŸehir belediye baÅŸkanı, meclisin ısrarı ile kesinleÅŸen kararlar aleyhine on gün içinde idarî yargıya baÅŸvurabilir.

Kararlar, kesinleÅŸtiÄŸi tarihten itibaren en geç yedi gün içinde mahallin en büyük mülkî idare amirine gönderilir. Mülkî idare amirine gönderilmeyen kararlar yürürlüÄŸe girmez.

Mülkî idare amiri hukuka aykırı gördüÄŸü kararlar aleyhine on gün içinde idarî yargı mercilerine baÅŸvurabilir.

Ä°lçe ve ilk kademe belediye meclislerinin bütçe ve imarla ilgili olanlar dışındaki kararları dayanak belgeleriyle birlikte büyükÅŸehir belediye baÅŸkanına gönderilir. BüyükÅŸehir belediye baÅŸkanı, yedi gün içinde, gerekçesini de belirterek hukuka aykırı gördüÄŸü kararların yeniden görüÅŸülmesini isteyebilir. Ä°lgili meclis, üye tam sayısının salt çoÄŸunluÄŸu ile kararında ısrar ederse karar kesinleÅŸir.

KesinleÅŸen kararlar yedi gün içinde büyükÅŸehir belediyesine gönderilir. Belediye baÅŸkanı, kesinleÅŸen kararın iptali için on gün içinde idarî yargı merciine baÅŸvurabilir.

BüyükÅŸehir kapsamındaki ilçe ve ilk kademe belediye meclisleri tarafından alınan imara iliÅŸkin kararlar, kararın geliÅŸinden itibaren üç ay içinde büyükÅŸehir belediye meclisi tarafından nazım imar plânına uygunluÄŸu yönünden incelenerek aynen veya deÄŸiÅŸtirilerek kabul edildikten sonra büyükÅŸehir belediye baÅŸkanına gönderilir.

İhtisas komisyonları

MADDE 15.- BüyükÅŸehir belediye meclisi, her dönem başı toplantısında, üyeleri arasından seçilecek en az beÅŸ, en çok dokuz kiÅŸiden oluÅŸan ihtisas komisyonları kurabilir.

Ä°htisas komisyonları, her siyasî parti grubunun ve bağımsız üyelerin büyükÅŸehir belediye meclisindeki üye sayısının meclis üye tam sayısına oranlanması suretiyle oluÅŸur. Ä°mar ve bayındırlık komisyonu, çevre ve saÄŸlık komisyonu, plân ve bütçe komisyonu, eÄŸitim, kültür, gençlik ve spor komisyonu ile ulaşım komisyonunun kurulması zorunludur.

Meclis toplantısını müteakip imar komisyonu en fazla on iÅŸgünü, diÄŸer komisyonlar ise beÅŸ iÅŸ günü toplanarak kendisine havale edilen iÅŸleri sonuçlandırır. Komisyon bu sürenin sonunda raporunu meclise sunmadığı takdirde, konu meclis baÅŸkanlığı tarafından doÄŸrudan meclis gündemine alınır.

Komisyon çalışmalarında uzman kiÅŸilerden yararlanılabilir. Gündemdeki konularla ilgili olmak üzere; kurum temsilcileri, kamu kurumu niteliÄŸindeki meslek kuruluÅŸları,  üniversitelerin ilgili bölümlerinin, sendikalar (oda üst kuruluÅŸu bulunan yerlerde üst kuruluÅŸun, sendika konfederasyonunun bulunduÄŸu yerde konfederasyonun) ve uzmanlaÅŸmış sivil  toplum örgütlerinin temsilcileri ile davet edilen uzman kiÅŸiler, oy hakkı olmaksızın ihtisas komisyonu toplantılarına katılabilir ve görüÅŸ bildirebilir.

Ä°htisas komisyonlarının görev alanına giren iÅŸler bu komisyonlarda görüÅŸüldükten sonra büyükÅŸehir belediye meclisinde karara baÄŸlanır.

Komisyon raporları alenîdir, çeÅŸitli yollarla halka duyurulur ve isteyenlere büyükÅŸehir belediye meclisi tarafından belirlenecek maliyet bedeli karşılığında verilir. 

BüyükÅŸehir belediye encümeni

MADDE 16.- BüyükÅŸehir belediye encümeni, belediye baÅŸkanının baÅŸkanlığında, belediye meclisinin her yılın ilk olaÄŸan toplantısında kendi üyeleri arasından bir yıl için gizli oyla seçeceÄŸi beÅŸ üye ile biri genel sekreter, biri malî hizmetler birim amiri olmak üzere belediye baÅŸkanının her yıl birim amirleri arasından seçeceÄŸi beÅŸ üyeden oluÅŸur.

Belediye baÅŸkanının katılamadığı toplantılarda, encümen toplantılarına genel sekreter baÅŸkanlık eder.

BüyükÅŸehir belediye encümeninin baÅŸkanı ve seçilmiÅŸ üyelerine, (12.000) gösterge rakamının Devlet memur aylıkları için belirlenen katsayı ile çarpımı sonucu bulunacak miktarda aylık brüt ödenek verilir. Encümenin memur üyelerine bu miktarın yarısı ödenir.

BüyükÅŸehir belediye baÅŸkanı

MADDE 17.- BüyükÅŸehir belediye baÅŸkanı, büyükÅŸehir belediye idaresinin başı ve tüzel kiÅŸiliÄŸinin temsilcisidir. BüyükÅŸehir belediye baÅŸkanı, ilgili kanunda gösterilen esas ve usullere göre büyükÅŸehir belediyesi sınırları içindeki seçmenler tarafından doÄŸrudan seçilir.

BüyükÅŸehir belediye baÅŸkan vekili, Belediye Kanunundaki usullere göre belirlenir. Ancak, büyükÅŸehir kapsamındaki ilçe ve ilk kademe belediye baÅŸkanları büyükÅŸehir belediye baÅŸkan vekili olamaz.

BüyükÅŸehir ve büyükÅŸehir kapsamındaki ilçe ve ilk kademe belediye baÅŸkanları görevlerinin devamı süresince siyasi partilerin yönetim ve denetim organlarında görev alamaz; profesyonel spor klüplerinin baÅŸkanlığını yapamaz ve yönetiminde bulunamaz.

BüyükÅŸehir belediye baÅŸkanının görev ve yetkileri

MADDE 18.- BüyükÅŸehir belediye baÅŸkanının görev ve yetkileri ÅŸunlardır:

a) Belediye teÅŸkilatının en üst amiri olarak belediye teÅŸkilâtını sevk ve idare etmek, beldenin ve belediyenin hak ve menfaatlerini korumak. 

b) Belediyeyi stratejik plâna uygun olarak yönetmek, belediye idaresinin kurumsal stratejilerini oluÅŸturmak, bu stratejilere uygun olarak bütçeyi hazırlamak ve uygulamak, belediye faaliyetlerinin ve personelinin performans ölçütlerini belirlemek, izlemek ve deÄŸerlendirmek, bunlarla ilgili raporları meclise sunmak.

c) BüyükÅŸehir belediye meclisi ve encümenine baÅŸkanlık etmek, bu organların kararlarını uygulamak.

d) Bu Kanunla büyükÅŸehir belediyesine verilen görev ve hizmetlerin etkin ve verimli bir ÅŸekilde uygulanabilmesi için gerekli önlemleri almak.

e) BüyükÅŸehir belediyesinin ve baÄŸlı kuruluÅŸları ile iÅŸletmelerinin etkin ve verimli yönetilmesini saÄŸlamak, büyükÅŸehir belediyesi ve baÄŸlı kuruluÅŸları ile iÅŸletmelerinin bütçe tasarılarını, bütçe üzerindeki deÄŸiÅŸiklik önerilerini ve bütçe kesin hesap cetvellerini hazırlamak.

f) BüyükÅŸehir belediyesinin hak ve menfaatlerini izlemek, alacak ve gelirlerinin tahsilini saÄŸlamak.

g) Yetkili organların kararını almak ÅŸartıyla, büyükÅŸehir belediyesi adına sözleÅŸme yapmak, karşılıksız bağışları kabul etmek ve gerekli tasarruflarda bulunmak.

h) Mahkemelerde davacı veya davalı sıfatıyla ve resmî mercilerde büyükÅŸehir belediyesini temsil etmek, belediye ve baÄŸlı kuruluÅŸ avukatlarına veya özel avukatlara temsil ettirmek.

i) Belediye personelini atamak, belediye ve bağlı kuruluşlarını denetlemek.

j) GerektiÄŸinde bizzat nikâh kıymak.

k) DiÄŸer kanunların belediye baÅŸkanlarına verdiÄŸi görev ve yetkilerden büyükÅŸehir belediyesi görevlerine iliÅŸkin olan hizmetleri yerine getirmek ve yetkileri kullanmak.

l) GerektiÄŸinde görev ve yetkilerinden bir veya birkaçını ilçe veya ilk kademe belediye baÅŸkanına devretmek.

m) Bütçede yoksul ve muhtaçlar için ayrılan ödeneÄŸi kullanmak, özürlülerle ilgili faaliyetlere destek olmak üzere özürlü merkezleri oluÅŸturmak.

BüyükÅŸehir belediyelerinin 7 nci maddeye göre ilçe ve alt kademe belediyelerine görevlerini devretmeleri için büyükÅŸehir belediye baÅŸkanının uygun görüÅŸü aranır.

Belediye başkanlığının sona ermesi

MADDE 19.- Belediye Kanunundaki hükümler saklı kalmak kaydıyla büyükÅŸehir belediye meclisinin feshine neden olan eylem ve iÅŸlemlere katılan büyükÅŸehir, ilçe ve ilk kademe belediye baÅŸkanlarının görevlerine Danıştay kararıyla son verilir.

Danışmanlar

MADDE 20.- Nüfusu ikimilyonu aÅŸan büyükÅŸehir belediyelerinde on, diÄŸer büyükÅŸehir belediyelerinde beÅŸi geçmemek üzere baÅŸkan danışmanı görevlendirilebilir. Danışman olarak görevlendirileceklerin  en  az  dört  yıllık yüksek  öÄŸrenim kurumlarından  mezun  olması  ÅŸarttır. Danışman olarak görevlendirilme, memuriyete geçiÅŸ, sözleÅŸmeli veya iÅŸçi statüsünde çalışma dahil, ilgililer açısından herhangi bir hak teÅŸkil etmez. Danışmanların görev süreleri sözleÅŸme süresi ile sınırlıdır. Ancak bu süre belediye baÅŸkanının görev süresini aÅŸamaz.

Danışmanlara, her türlü ödemeler dâhil, büyükÅŸehir belediyesi genel sekreterine ödenen brüt aylık miktarının % 75'ini aÅŸmamak üzere belediye meclisinin belirlediÄŸi miktarda brüt ücret ödenir.

BEŞİNCÄ° BÖLÜM

BüyükÅŸehir Belediyesi TeÅŸkilâtı ve Personeli

BüyükÅŸehir belediyesi teÅŸkilâtı

MADDE 21.- BüyükÅŸehir belediyesi teÅŸkilâtı; norm kadro esaslarına uygun olarak genel sekreterlik, daire baÅŸkanlıkları ve müdürlüklerden oluÅŸur.

Birimlerin kurulması, kaldırılması veya birleÅŸtirilmesi büyükÅŸehir belediyesi meclisinin kararı ile olur.

BüyükÅŸehir belediyesinde baÅŸkan yardımcısı bulunmaz. Hizmetlerin etkili ve verimli bir ÅŸekilde yürütülebilmesi için, genel sekretere yardımcı olmak üzere, nüfusu üçmilyonun üzerindeki büyükÅŸehir belediyelerinde en fazla beÅŸ, diÄŸerlerinde en fazla üç genel sekreter yardımcısı atanabilir.

BüyükÅŸehir belediyesinde hizmetlerin yürütülmesi belediye baÅŸkanı adına onun direktifi ve sorumluluÄŸu altında mevzuat hükümlerine, belediyenin amaç ve politikalarına, stratejik plânına ve yıllık programlarına uygun olarak genel sekreter ve yardımcıları tarafından saÄŸlanır.

Personel istihdamı

MADDE 22.- BüyükÅŸehir belediyesi personeli büyükÅŸehir belediye baÅŸkanı tarafından atanır.  Personelden müdür ve üstü unvanlı olanlar ilk toplantıda büyükÅŸehir belediye meclisinin bilgisine sunulur.

Genel sekreter, belediye baÅŸkanının teklifi üzerine Ä°çiÅŸleri Bakanı tarafından atanır. Genel sekreter kadrosuna atananlar, genel idare hizmeti sınıfına dahil bakanlık genel müdürleri, genel sekreter yardımcısı kadrosuna atananlar ise bakanlık bağımsız daire baÅŸkanları için ilgili mevzuatında öngörülen tüm haklardan aynen yararlanırlar.

BüyükÅŸehir belediyesi daire baÅŸkanları, baÄŸlı genel müdürlüklerin daire baÅŸkanlarının yararlandığı makam ve görev tazminatından aynen yararlanırlar.

SözleÅŸmeli ve iÅŸçi statüsünde çalışanlar hariç belediye memurlarına, baÅŸarı durumlarına göre toplam memur sayısının % 10'unu ve Devlet memurlarına uygulanan aylık katsayının (30.000) gösterge rakamı ile çarpımı sonucu bulunacak miktarı geçmemek üzere hastalık ve yıllık izinleri dahil olmak üzere, çalıştıkları sürelerle orantılı olarak encümen kararıyla yılda en fazla iki kez ikramiye ödenebilir.

 

ALTINCI BÖLÜM

Malî Hükümler

BüyükÅŸehir belediyesinin gelirleri

MADDE 23.- BüyükÅŸehir belediyesinin gelirleri ÅŸunlardır:

a) Genel bütçe vergi gelirleri tahsilât toplamı üzerinden ilçe ve ilk kademe belediyelerine verilen paylardan Bakanlar Kurulu tarafından belirlenecek oranlar içinde ayrılarak Ä°ller Bankası tarafından gönderilecek pay.

b) BüyükÅŸehir belediye sınırları içinde yapılan genel bütçe vergi gelirleri tahsilât toplamı üzerinden Maliye Bakanlığı tarafından hesaplanıp, ertesi ayın sonuna kadar ilgili büyükÅŸehir belediyesine yatırılacak % 5 pay.

c) 2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanununda yer alan oran ve esaslara göre büyükÅŸehir belediyesince tahsil olunacak at yarışları dahil müÅŸterek bahislerden elde edilen EÄŸlence Vergisinin % 20’si müÅŸterek bahislere konu olan yarışların yapıldığı yerin belediyesine, % 30’u nüfuslarına göre dağıtılmak üzere diÄŸer ilçe ve ilk kademe belediyelerine ayrıldıktan sonra kalan % 50'si.

d) BüyükÅŸehir belediyesine bırakılan sosyal ve kültürel tesisler, spor, eÄŸlence ve dinlenme yerleri ile yeÅŸil sahalar içinde tahsil edilecek her türlü belediye vergi, resim ve harçları.

e) 7 nci maddenin birinci fıkrasının (g) bendinde belirtilen alanlar ile bu alanlara cephesi bulunan binalar üzerindeki her türlü ilân ve reklamların vergileri ile asma, tahsis ve bakım ücretleri.

f) 7 nci maddenin (f) bendine göre tespit edilen park yerlerinin iÅŸletilmesinden elde edilen gelirin ilçe ve  ilk kademe belediyelerine, nüfuslarına göre dağıtılacak %50'sinden sonra kalacak %50'si.

g) Hizmetlerin büyükÅŸehir belediyesi tarafından yapılması ÅŸartıyla 2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanununda belirtilen oran ve esaslara göre alınacak yol, su ve kanalizasyon harcamalarına katılma payları.

h) Kira, faiz ve ceza gelirleri.

i) Kamu idare ve müesseselerinin yardımları.

j) Bağlı kuruluşların kesin hesaplarındaki gelirleri ile giderleri arasında oluşan fazlalık sonucu aktarılacak gelirler.

k) BüyükÅŸehir belediyesi iktisadî teÅŸebbüslerinin safi hasılâtından büyükÅŸehir belediye meclisi tarafından belirlenecek oranda alınan hisseler.

l)  BüyükÅŸehir belediyesinin taşınır ve taşınmaz mal gelirleri.

m) Yapılacak hizmetler karşılığı alınacak ücretler.

n) Şartlı ve şartsız bağışlar.

o) DiÄŸer gelirler.

Bakanlar Kurulu, birinci fıkranın (b) bendindeki % 5 pay oranını iki katına kadar artırmaya veya kanunî haddine indirmeye yetkilidir. Bu payın %75'i bu tutardan düÅŸülerek doÄŸrudan ilgili belediye hesabına, kalan %25'i ise büyükÅŸehir belediyelerine nüfuslarına göre dağıtılır. Hesaplama ve dağıtım iÅŸlemleri Maliye Bakanlığınca yapılır.

BüyükÅŸehir belediyeleri ve baÄŸlı kuruluÅŸları ile  ilçe ve ilk kademe belediyeleri; tahsil ettikleri vergiler ve benzeri malî yükümlülüklerden birbirlerine ödemeleri gereken paylar ile su, atık su ve doÄŸalgaz bedellerini zamanında yatırmadıkları takdirde,  ilgili belediye veya baÄŸlı kuruluÅŸun  talebi üzerine söz konusu tutar, Ä°ller Bankası tarafından, yükümlü belediyenin genel bütçe vergi gelirleri payından kesilerek alacaklı belediyenin hesabına aktarılır. Gecikmeden kaynaklanacak faiz ve benzeri her türlü zararın tazmini ile ilgili olarak büyükÅŸehir belediye baÅŸkanı ve sayman ÅŸahsen sorumludur. Bu fıkra hükmü, ilçe ve ilk kademe belediyeleri hesabına yapılacak her türlü aktarmaları zamanında yapmayan büyükÅŸehir belediye baÅŸkanı, baÄŸlı kuruluÅŸ genel müdürleri ve saymanları hakkında da uygulanır.

BüyükÅŸehir belediyesinin giderleri

MADDE 24.- BüyükÅŸehir belediyesinin giderleri ÅŸunlardır:

a) Belediye hizmet binaları ve tesislerin temini, bakım ve onarımı için yapılan giderler.

b) Belediye personeline ve belediyenin seçilmiÅŸ organlarının üyelerine ödenen maaÅŸ, ücret, ödenek, huzur hakkı, yolluklar, hizmete iliÅŸkin eÄŸitim ile diÄŸer giderler.

c) Ä°lçe, ilk kademe belediyeleri ile baÄŸlı kuruluÅŸlara yapacakları yardımlar ve ortak proje giderleri.

d) Her türlü alt yapı, yapım, onarım ve bakım giderleri.

e) Belediye zabıta ve itfaiye hizmetleri ile diÄŸer görev ve hizmetlerin yürütülmesi için yapılacak giderler.

f) Vergi, resim, harç, katılma payı, hizmet karşılığı alınacak ücretler ve diÄŸer gelirlerin takip ve tahsili için yapılacak giderler.

g) Belediyenin kuruluÅŸuna katıldığı ÅŸirket, kuruluÅŸ ve birliklerle ilgili ortaklık payı ile üyelik aidatı giderleri.

h) Mezarlıkların tesisi, korunması ve bakımına ilişkin giderler.

i) Faiz, borçlanmaya iliÅŸkin diÄŸer ödemeler ve sigorta giderleri.

j) Dar gelirli, yoksul, muhtaç ve kimsesizler ile özürlülere yapılacak sosyal hizmet ve yardımlar.

k) Dava takip ve icra giderleri.

l) Temsil, tören, ağırlama ve tanıtım giderleri.