Şehir Merkezlerdeki Hava Kirliliği Büyük Sorunlara Yol Açıyor

23 Kasım  2017

Prof. Dr. Azbar, "En temel hava kirliliği kaynaklarından birisi ısınmadır"

                                                                                                  BaÅŸak Ä°lkutlav

                  Ä°ZMÄ°R(Ege Ajans)- Åžehir merkezlerdeki hava kirliliÄŸinin nedenin ısınma, evlerde kullanılan elektrik ve trafik olduÄŸunu söyleyen Ege Üniversitesi Çevre Sorunları Uygulama ve AraÅŸtırma Merkezi Müdürü Prof. Dr. Nuri Azbar, “Yenilenebilir ve çevre dostu enerji kaynaklarına geçilmediÄŸi sürece hava kirliliÄŸi konusunda ÅŸikâyetler sürecektir” dedi.

Hava kirliliÄŸi hem insan saÄŸlığını hem de çevre saÄŸlığını olumsuz yönde etkileyen faktörlerin başında geliyor. Åžehir merkezlerinde kullanılan yakıtın hava kirliliÄŸine neden olduÄŸunu ve baÅŸta insan saÄŸlığı olmak üzere bitki ve hayvan saÄŸlığı üzerinde de olumsuz yönde etki yarattığı hissediliyor. YoÄŸun fosil yakıt kullanımı, özellikle ÅŸehir merkezlerinde hava kirliliÄŸi oranlarını artırıyor. Türk Toraks DerneÄŸi verilerine göre geçen yıl Türkiye’de 2 bin 876 erken ölümün sebebi hava kirliliÄŸi olarak gösterildi. Rakamlar hava kirliliÄŸinin her geçen gün daha ciddi bir probleme dönüÅŸtüÄŸünü gösteriyor. Özellikle akÅŸam saatlerinde ÅŸehir merkezlerinde hava kirliÄŸinden dolayı nefes almak zorlaşıyor.

                Åžehir merkezlerinde hava kirliliÄŸinin ısınmaya baÄŸlı olarak kış aylarında yoÄŸunlaÅŸtığını söyleyen Prof. Dr. Nuri Azbar, bu durumun ekonomik gelir seviyesinden kaynaklandığını ifade etti. Prof. Dr. Azbar, “Ucuz yakıtlar tercih ediliyor. Özellikle kömür çokta ucuz sayılmasa da kolay eriÅŸilebilen ve diÄŸer yakıt türlerine göre daha uygun fiyatlı olması sebebiyle tercih ediliyor. Bunun dışında doÄŸal gaz kalorifer sistemi gerektirdiÄŸi için hala Türkiye’de lüks olarak görülen yakıt türleri arasında bulunuyor. Ä°nsanlar evlerde ısınma tercihini sobadan yana kullanıyor. Sobalarda sadece kömür yanmıyor, ekonomik gelir seviyesi düÅŸük mahallerde maalesef çöp, plastik, eski ayakkabı, lastik ve hatta çocuk bezi yakılıyor” dedi.

HAVA KİRLİLİĞİ KAYNAĞI: ISINMA

Prof. Dr. Nuri Azbar, “Bunların çoÄŸu sadece hava kirliliÄŸi sebebi olarak deÄŸil saÄŸlık açısından kanserojen içerikleri ile de saÄŸlık tehdidi oluÅŸturuyor. Plastik, lastik benzeri kolay eriÅŸilebilir atıklar çok tehlikeli olmasına raÄŸmen yüksek ısıl içeriÄŸi nedeni ile tercih ediliyor. Dolayısıyla  plastik, lastik ya da ayakkabı gibi atıklarla uzu süreler düÅŸük maliyetli ısınma seçeneÄŸi büyük risk taşıyor. Fakat ne pahasına ısıtıyor? Ölüm pahasına ısıtıyor. Sadece kendiniz deÄŸil bacanızdan attığınız atık gazın da etraftaki kiÅŸiler tarafından solunmasına kadar büyük zararları var. Dolayısıyla en temel hava kirliliÄŸi ve saÄŸlık tehdidi kaynaklarından birisi konutlarda ısınma kaynağıdır. Evlerdeki elektrik kullanımına baÄŸlı kirlilik ile birlikte trafik sorunun oluÅŸturduÄŸu hava kirliliÄŸinin katkısı çok büyük. Her evde iki ya da üç araç bulunabiliyor. Otoparklarda yer yok, otobanlar sıkışıyor. Ciddi bir trafik kaynaklı hava kirliliÄŸi de var. Tahmini olarak hava kirliliÄŸinin yüzde 30 ila 40’ı trafik kaynaklıdır. Isınma, evlerde kullanılan elektrik ve trafik, ÅŸehirlerde ki baÅŸlıca hava kirliliÄŸi sebepleri olarak sıralanabilir. Yıl boyunca devam eden diÄŸer bir hava kirliliÄŸi kaynağı da sanayi kaynaklıdır. Özellikle hava kirliliÄŸi kontrol önlemleri alınmamış sektörlerde büyük risk vardır. Ä°zmir kenti sanayi açısından oldukça yoÄŸun bir Bölge olmakla beraber özellikle AliaÄŸa Bölgesinden Ä°zmir merkezine hava kirliÄŸi taşınımı da söz konusudur” diye konuÅŸtu.

EN Ä°YÄ° ÇÖZÜM: YENÄ°LENEBÄ°LÄ°R ENERJÄ° TÜKETÄ°MÄ°

                 Prof. Dr. Nuri Azbar, “Toplu konutlara ya da mahallelere merkezi ısıtma sisteminin gitmesi gerekiyor. Kömür ve benzeri fosil yakıtlardan kurtulmak istesek de illa ki kömür yakılacaksa evlerde deÄŸil merkezi sistemlerde yanmalı. GüneÅŸ ve rüzgâr enerjisi potansiyeli açısından zengin bir ülkeyiz. Çatılarımız bomboÅŸ. Evin elektriÄŸini, ısınmasını ve soÄŸumasını saÄŸlayabilecek güneÅŸ panelleri (fotovoltaik paneller) teknolojileri yaygın bir ÅŸekilde artık ükemizde de bulunmaktadır. Bu sistem çatılara konabilen bir sistem. Almanya güneÅŸ ışıması açısından ülkemize göre üçte bir oranına sahip olmasına raÄŸmen bu teknoloji çok yaygın olarak kullanıyor. Kaynağımız varken bunları kullanma konusunda cimri davranıyoruz. Yenilenebilir ve çevre dostu enerji kaynaklarına geçilmediÄŸi sürece hava kirliliÄŸi konusunda ÅŸikâyetlerimiz sürecektir” diye konuÅŸtu.

ÇEVRE BÄ°LÄ°NCÄ° HALKIN ORTAK VÄ°CDANI OLMALI

               Isınma kaynaklı problemlerde belediye ve kamunun yapabileceÄŸi bazı uygulamaların bulunduÄŸunu söyleyen Prof. Dr. Nuri Azbar,  “Halka örnek olması açısından kamu binalarında yenilenebilir enerjiyi kullanan ısınma sistemlerine geçilmesi gerekiyor. Bu yapılamıyorsa kömür ve fuel oilden vazgeçilip daha az zararlı enerji kaynaklarına örneÄŸin  doÄŸal gaza dönülmelidir. ÇoÄŸu kamu binasında özellikle okullarda hala kömür kullanılıyor. Bunun önlenebilmesi için devletin bu konuda kaynak saÄŸlayabilmesi gerekiyor. Belli hane sayılarını geçen hala kömür ya da fuel oil kullanan toplu konutların da doÄŸal gaza geçmesi gerekiyor. Bunu geçiÅŸ dönemi için öneriyorum. Ä°deal olanı bu konutlarında yenilenebilir enerji kaynaklarını tüketmesidir. Evlerde de halkın bilinçlenmesi gerekiyor” dedi.

“ÇALIÅžMALARIMIZ DEVAM EDÄ°YOR”

Toplumda farkındalık yaratmak için Ege Üniversitesi Çevre Merkezi olarak hava kirliliÄŸinin çözümü için çalışmalar yaptıklarını ifade eden Prof. Dr. Azbar ÅŸöyle konuÅŸtu;  “Baca gazlarının dezavantajını avantaja çevirecek TÜBÄ°TAK onaylı bir araÅŸtırma projesi yürütüyoruz. Genelde bilinen baca gazlarının zararlı olduÄŸudur. Bu TÜBÄ°TAK projesinde özellikle sanayi kaynaklı (rafineri, çimento, kireç, demir-çelik üretimi v.b) ve hatta toplu konutlarda oluÅŸan  baca gazlarının iklim deÄŸiÅŸikliÄŸine neden olan karbondioksit bileÅŸeni çevre dostu bakterilerle biyo-yakıta (doÄŸal gaz benzeri metan gazı) dönüÅŸtürülmektedir. Bu ÅŸekilde zararlı olarak görülen bu gazları tekrar bir enerji kaynağına dönüÅŸtürüyoruz. Bu sayede hem fosil yakıt kullanımı azalıyor hem de önemli bir çevre problemi faydaya dönüÅŸtürülüyor.  Bu proje özellikle termik santraller, rafineriler, devasa miktarda karbon emisyonu olan fabrikalar ve toplu konutlar için faydalı olacaktır. Sanayi temsilcilerini ve belediyeleri bu konuda ortak çalışmaya davet ediyoruz.  DiÄŸer bir yandan okullara giderek buralarda eÄŸitimler veriyoruz. AÄŸaç yaÅŸken eÄŸilir. 10-15 yıl sonra bu çocuklar yetiÅŸkin bireyler haline gelecekler bu sebeple onların bilinçli tüketiciler olabilmesi gerekiyor. Halkın kullandığı ürünlerin standartlara uyup uymadığının farkında olması ve standartlara uymayanları da evlerine sokmaması gerekiyor.  Çevre bilinci oluÅŸturmak için kamu spotları geliÅŸtirilebilir. Bu spotların izleyicinin daha yüksek olduÄŸu saatlerde yayınlanarak halkın bilinçlendirilmesi gerekiyor. Problemin kaynağı biziz ve bu iÅŸ bireylerin bilinçlenmesinde bitiyor. Fazladan yanan bir ışığı kapamak ya da termostatınızın derecesini 1-2 derece düÅŸürmek gibi küçük dokunuÅŸlar büyük farklılıklara sebep olabilir. Trafik açısından bakıldığında yine kiÅŸisel farkındalık ve çevre vicdanının devreye girmesi gerekiyor. Ulaşım için kiÅŸisel araçların yerine toplu taşıma araçlarının tercih edilmesi gerekiyor. Bu durum hem trafik sıkışıklığını hem de hava kirliliÄŸinin önlenmesini saÄŸlayacaktır. Bunun yanında yeni nesil araçlar çok daha az yakıt tüketimine sahip. Son dönemlerde “hybrid” denilen hem elektrikle hem de yakıtla kullanılabilen araçlar popüler hale geldi. Tabi ki en iyisi tamamen elektrikli araçlar kullanmaktır. Kent merkezlerinde elektrikli araç ya da biyoyakıt kullanan araç sayısının artması için Avrupa’da ciddi teÅŸvikler bulunuyor. Bizde de bunlar yapılabilir”